Nie ulega wątpliwości, że podatki stanowią główne źródło dochodu każdego kraju. Niekiedy jednak państwa celowo wprowadzają regulacje prawne, które obniżają obciążenia podatkowe, w celu zachęcenia obcokrajowców do przeniesienia swojego biznesu do ich kraju.
Raj podatkowy to zatem terytorium, dające osobom (zarówno fizycznym jak i prawnym) możliwość uniknięcia lub obniżenia opodatkowania w kraju ich pochodzenia lub posłużenia się korzystniejszym systemem podatkowym. Czasem, w literaturze spotyka się także zwrot „azyl podatkowy” lub „oaza podatkowa”.
Jakie są cechy charakterystyczne raju podatkowego?
- regulacje prawne, gwarantujące niskie opodatkowanie albo nawet jego brak,
- brak kontroli i ograniczeń dewizowych,
- ochrona tajemnicy handlowej i bankowej,
- łagodny system prawny,
- swobodny dostęp do kapitału.
Niektóre raje podatkowe charakteryzują się nie tyle brakiem obciążeń podatkowych lub ich minimalizacją, a zwolnieniem dochodu uzyskiwanego poza granicami państwa (np. Hong Kong). Natomiast niektóre terytoria, takie jak Gibraltar oferują przywileje podatkowe, ale tylko wobec określonego rodzaju spółek.
Nowe obowiązki w zakresie cen transferowych od 1 stycznia 2021 r.
Od 1 stycznia 2021 r. obowiązują nowe przepisy w zakresie cen transferowych dotyczące transakcji z podmiotami z tzw. rajów podatkowych.
Oznacza to, że z początkiem tego roku, do sporządzenia dokumentacji cen transferowych zobowiązani są:
- podatnicy zawierający transakcje z podmiotami powiązanymi i podmiotami z tzw. rajów podatkowych,
- podatnicy zawierający transakcje z innymi podmiotami, jeżeli rzeczywisty właściciel ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium rajów podatkowych.
Co jednak istotne, ustawodawca wprowadził także domniemanie, zgodnie z którym, rzeczywisty właściciel ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd w tzw. raju podatkowym w sytuacji, gdy kontrahent podatnika lub spółki niebędącej osobą prawną dokonuje rozliczeń w roku podatkowym z podmiotem mającym siedzibę lub zarząd w tzw. raju podatkowym.
Co to oznacza? Że jeżeli kontrahent polskiego podmiotu (oraz jego rzeczywisty właściciel) nie znajduje się na terytorium raju podatkowego, jednak dokonuje jakichkolwiek rozliczeń z podmiotem mającym siedzibę lub zarząd w raju podatkowym, wówczas domniemywa się, że rzeczywisty właściciel jest podmiotem z raju podatkowego.
Czy raje podatkowe występują w Europie?
W związku z licznymi zmianami w prawie podatkowym, coraz więcej przedsiębiorców decyduje się na przeniesienie swojego biznesu do innego państwa, które jednak nie jest oficjalnie uznane za tzw. „raj podatkowy”. Dlatego też, wybierane są często państwa europejskie, które posiadają najbardziej korzystne regulacje związane z obciążeniami podatkowymi. Coraz częściej używa się zatem pojęcia „unijne raje podatkowe”.
Przyjmuje się, że przez unijne raje podatkowe państwa UE tracą około 170 mld euro rocznie. Najbardziej dotkniętymi państwami są obecnie Niemcy, Wielka Brytania i Francja. W 2020 roku, Komisja Europejska wskazała na 6 państw, które uznane zostały za wewnętrzne raje podatkowe.
Obecnie są to:
- Belgia,
- Cypr,
- Holandia,
- Irlandia,
- Luksemburg,
- Malta.
Państwa członkowskie próbują jednak wprowadzać rozwiązania mające na celu zniechęcenie przedsiębiorców do przenoszenia się z działalnością do rajów podatkowych. Między innymi, w Polsce i nie tylko wprowadzono tzw. exit tax (podatek od wyjścia), który płaci się od niezrealizowanych zysków w sytuacji utraty obowiązku płacenia podatków w Polsce. Do zapłaty exit tax mogą zostać zobowiązane nie tylko osoby prawne, ale także osoby fizyczne.